Kernkwadranten

Doel: Hogere persoonlijke effectiviteit

Achtergrond van het model

Iedereen heeft van nature sterke en minder sterke kanten. De sterke kanten helpen om makkelijk met anderen om te gaan of de activiteiten op het werk eenvoudig uit te kunnen voeren. Hierdoor ontstaat plezier in werk en privé. Helaas zitten de minder sterke kanten soms in de weg en gaat alles wat minder goed af. Door middel van het kernkwadrant kunnen beide kanten beter belicht worden. De logica van het kwadrant is voor velen een opluchting, omdat men gaat inzien dat iemands valkuil het gevolg is van zijn kracht en dat men van mensen waar men allergisch voor is veel kan leren. En zo kan ook de kwaliteit van de een, de uitdaging van de ander versterken. Met behulp van het kernkwadrant wordt inzicht verkregen in het gedrag en de achtergronden ervan. De minder sterke kanten worden gezien als vervorming van de sterke kanten. Dat maakt het makkelijker je mindere kanten te accepteren en er aan te werken. 

Toepassing Kernkwadranten

Kernkwaliteiten zijn kwaliteiten die tot de kern van een persoon behoren. Voorbeelden van kernkwaliteiten zijn daadkracht, zorgzaamheid, zorgvuldigheid, moed, enthousiasme, behulpzaamheid, ontvankelijkheid, tact, ordelijkheid, invoelingsvermogen, flexibiliteit. Een kernkwaliteit is altijd potentieel aanwezig. Het onderscheid tussen kwaliteiten en vaardigheden zit vooral in het feit dat de kwaliteiten van binnenuit komen en vaardigheden van buitenaf aangeleerd zijn. Vaardigheden zijn aan te leren terwijl je kwaliteiten kunt ontwikkelen. 

Elke kernkwaliteit heeft ook een schaduwkant, ook wel de vervorming of valkuil genoemd. De vervorming is niet zozeer het tegengestelde van de kernkwaliteit, maar meer een teveel van die kwaliteit, met andere woorden: de kwaliteit is doorgeschoten. Het succes door het toepassen van een kwaliteit kan doorslaan naar een teveel gebruik van deze kernkwaliteit waardoor het door deze ‘overdosis’ een zwak punt wordt. Daadkracht wordt dan drammerigheid, zorgzaamheid verwordt tot betutteling, betrokkenheid verwordt tot opdringerigheid of bezetenheid, gevoeligheid verwordt tot sentimentaliteit. 

Als positief tegenovergestelde van deze valkuil staat de uitdaging.  De uitdaging helpt een kernkwaliteit ‘zuiver’ te houden. Dat kan door steeds de uitdaging voor ogen te houden die voor deze kwaliteit van belang is. De uitdaging is de positief tegenovergestelde kwaliteit van de valkuil. De uitdaging is de realistische component die de kernkwaliteit in balans houdt en een zeker gezond tegenwicht beoogt. Zo kan de valkuil voor ‘zorgzaamheid’ betutteling zijn; de uitdaging is dan: loslaten. Bij de kwaliteit ‘moed’ kan behoedzaamheid (= uitdaging) de mens behoeden voor roekeloosheid (= valkuil).

Aan dit alles zit nog een vierde aspect, dat aangeduid wordt met het begrip allergie. Het blijkt dat mensen er maar slecht tegen kunnen wanneer anderen te veel van hun uitdaging vragen. De uitdaging is altijd een streven, het is altijd iets waar je, vanuit een bepaalde kernkwaliteit gezien, moeite mee blijft houden. Iemand die van zichzelf erg ordelijk is, kan als uitdaging hebben: souplesse (plooibaarheid). Wanneer echter iemand een te groot beroep op die plooibaarheid doet, dan kan de betreffende persoon daar niet tegen en schiet hij of zij in de stress, en is er sprake van een ‘allergische reactie’. De uitdaging ‘plooibaarheid nastreven’ (iets dat toch al moeilijk is!) wordt te veel op de proef gesteld. Dan kan een uitbarsting het gevolg zijn, of juist een apathische reactie: het er verder maar bij laten. Minachting is kenmerkend voor situaties waarin men wordt geconfronteerd met zijn allergie. Minachting omdat die ander op een essentieel punt tekort schiet, namelijk het punt waar de persoon in kwestie juist sterk in is. 

Zo kan voor eenieder de kernkwaliteiten, valkuilen, allergieën en uitdagingen opgesteld worden. Dat wordt meestal weergegeven in een figuur zoals hierboven weergegeven. Dit figuur noemen we een kernkwadrant. In een kernkwadrant wordt het verband zichtbaar tussen iemands kernkwaliteit, zijn valkuil, zijn uitdaging en zijn allergie. Deze blijken alle vier onlosmakelijk met elkaar verbonden te zijn. Ze zijn het logisch gevolg van elkaar en vormen tezamen een kwadrant. Door dit kernkwadrant kan elk mens op een snelle en eenvoudige manier zicht krijgen op zijn ‘eigen-aardigheden’. Dit inzicht kan helpen om mogelijke fricties vroegtijdig te leren onderkennen. Een mens die zijn kernkwaliteiten kan uitdrukken in zijn werk, zal lekker in zijn vel zitten en met minder energie meer presteren. 

Voorbeelden van kernkwadranten zijn:

Het is mogelijk om via elk kwadrant in te stappen. Begin met het inventariseren van de sterke punten en werk deze uit via de valkuil, de uitdaging en de allergie, zoals in de tabel. Of begin met de uitdagingen, redeneer terug naar de valkuil en herken de kwaliteit die erachter zit. Vraag vrienden, familie of collega´s naar valkuilen. Werk terug van valkuil naar kwaliteit en ontdek vervolgens uitdagingen en allergieën. 

Kernkwadranten kunnen gebruikt worden bij het doen van zelfonderzoek, bijvoorbeeld door het opstellen van een persoonlijke SWOT-analyse of bij het analyseren van conflicten in de voorbereiding van een conflicthanteringsgesprek, bij de voorbereiding op een functioneringsgesprek of bij het opstellen van een persoonlijk ontwikkelingsplan.

Resultaat van het model

Het kernkwadrant is een hulpmiddel voor de eigen ontwikkeling. Aan de hand van de kernkwadranten kunnen strategieën uitgestippeld worden om om te gaan met moeilijke situaties. Wanneer iemand geconfronteerd wordt met zijn eigen allergieën treedt verstarring op. Met het inzicht van dit model, kunnen zulke situaties op den duur beter gehanteerd worden. Daarnaast geeft de allergie een beter zicht op de kwaliteit erachter waardoor meer waardering voor de ander opgebracht kan worden. 

Daarnaast wordt meer inzicht verkregen in het mechanisme van elkaar versterkende allergieën. Als iemand een allergie van zichzelf tegenkomt, is de kans groot dat hij of zij dan als reactie in een valkuil gaat zitten. En dat versterkt de allergie van de ander alleen maar. Dat is een dynamiek die in veel projecten voorkomt! De situatie kan doorbroken worden door op dat moment vanuit een kwaliteit en een uitdaging te reageren. Dat is de combinatie die het sterkst werkt. Door daarvan uit te reageren is het mogelijk zowel zichzelf als de ander te helpen om een lastige situatie om te zetten in een vruchtbaar gesprek.

Aandachtsgebieden Kernkwadranten

Er zijn te veel kernkwaliteiten om op te noemen. Daarnaast heeft ieder persoon zijn eigen definitie per kernkwaliteit met de bijbehorende valkuilen en allergieën. Hierdoor wordt het erg moeilijk deze objectief meetbaar te maken en blijft het bij het opsommen van een aantal overeenkomsten en tegenstrijdigheden.

Het opstellen van de kernkwaliteiten leidt vaak tot een focus op wat niet goed gaat, in plaats van versterking van wat goed gaat. Bovendien blijkt de stap om van de inventarisatie van de kernkwaliteiten tot het daadwerkelijk veranderen een te grote stap is voor velen. Hierdoor verzand het model van de kernkwadranten tot een statisch geheel in plaats van een dynamisch iets waarin de ontwikkeling van de persoon centraal staat. 

Auteur:  D. Ofman

Jaar ontwikkeld: 1994

Naam: Kernkwaliteiten en kernkwadranten

Literatuur

Ofman, D., Kwaliteit en bezieling in organisaties, Kosmos/Z&K Uitgevers Bv

Gerrickens, P. (2000). Kwaliteiten, een verfrissende kijk op eigen-aardigheden. Uitgeverij Gerrickens.

Verhagen, H. (2005). Kijken naar jezelf, werken aan jezelf. Een verzameling van praktische modellen en hulpmiddelen voor persoonlijke ontwikkeling. Reed Business Information.