Klantordeontkoppelpunt

Doel: Optimaliseren van de fysieke goederenstroom door de onderneming.

Achtergrond van het model

Produceren wil men zo goedkoop mogelijk en zo snel mogelijk doen. Om de productie vanaf grondstoffen of halffabricaten tot volledige eindproducten zo snel mogelijk uit te voeren en tegen een zo laag mogelijke kosten worden werkvloeren in fabrieken zo optimaal mogelijk gebouwd. Bij de inrichting van de werkvloer moet dan rekening gehouden worden met de plaatsing van de machines en de tussenliggende voorraadpunten. Deze opstelling wordt de logistieke grondvorm genoemd. Het is het mooiste als zo veel mogelijk producten achtereenvolgens geproduceerd kunnen worden. Hierdoor vallen de kosten per eenheid lager uit door de bereikte schaalgrootte. Dit vereist een standaard product met grote hoeveelheden.

Doordat afnemers echter steeds meer eisen gaan stellen wordt het minder mogelijk om deze grote hoeveelheden te produceren. Produceren op specificatie van afnemers betekent meer omstellingen op de machines, andere grond- en/of hulpstoffen of andere afwerking van producten. Hoe meer het produceren op specificatie van de afnemers eerder in het productieproces of distributieproces plaats vindt hoe hoger de kosten zijn. De plaats waar het standaard product over gaat naar een specifiek (klantgericht) product heet het klantorderontkoppelingspunt of ook wel KOOP genaamd. Om hier efficiënt mee om te gaan en een juiste afweging te kunnen maken tussen kosten en klanteisen zijn deze ontkoppelpunten in het model gedefinieerd.

Toepassing Klantordeontkoppelpunt

Er bestaan vijf verschillende klantorderontkoppelpunten, de voorraadpunten 1 t/m 5 in het figuur, en die worden hieronder beschreven.

Produceren en zenden op voorraad.

Producten worden geproduceerd als standaard producten. Er zijn geen klantspecifieke zaken. De producten worden verzonden en opgeslagen in warehouses en magazijnen van retailers dicht bij de afnemers. De producten worden dus lokaal opgeslagen.

Produceren op voorraad.

Hierbij wordt tevens niet klantspecifiek geproduceerd. De eindproducten worden in een magazijn aan het einde van de productielijn opgeslagen voor latere verzending naar de afnemers. De producten worden dus centraal opgeslagen.

Assembleren (in elkaar zetten) op order.

Producten waarvan inkoop, productie, samenstelling en aflevering langer duurt dan de gewenste levertijd worden op voorraad gehouden. Wanneer dit allemaal minder lang duurt dan de gewenste levertijd voor de klant dan worden de onderdelen pas besteld wanneer de order binnen is.

Maken op order.

Grond- en hulpstoffen worden op voorraad gehouden. Pas wanneer er daadwerkelijk een order is, wordt deze geproduceerd. Dat betekent dat nagenoeg elke order klantspecifiek is tenzij de levertijd het toestaat orders te combineren van diverse afnemers. In dit geval moeten de specificaties gelijk zijn.

Inkopen en maken op order.

Hierbij wordt er geen voorraad gehouden. De bestelling voor de grond- en hulpstoffen gaat pas de deur uit wanneer de order van de afnemer geplaatst is.

De producten die geproduceerd zijn voor het KOOP lopen een voorraadrisico. Dat wil zeggen dat ze al geproduceerd zijn, maar nog niet verkocht. Producten die na de KOOP zijn verkocht lopen een levertijdrisico en komen misschien te laat bij de klant. Om de plaats van het KOOP te bepalen moeten een aantal stappen ondernomen worden.

Benoem Product Markt Combinaties(PMC).

Om voor elk afzonderlijk product direct een volledige analyse (alle leveranciers, alle productieaspecten, alle distributie aspecten en alle klantaspecten) te maken duurt te lang en is te duur omdat bedrijven veelal een groot assortiment producten hebben. Hierdoor wordt als eerste naar de Product Markt Combinatie gekeken. Product markt Combinaties zijn groepen van gelijksoortige producten die op een specifieke markt verkocht worden. Door naar de PMC’s te kijken duurt de analyse korter en is daardoor ook goedkoper.

Breng de goederen- en informatiestroom in kaart.

Per productlijn/PMC moeten de bewerkingen en de voorraadpunten eerst in kaart gebracht worden. Per bewerking of voorraadpunt wordt de (bewerkings) tijd vastgelegd. Het brengen en halen van en naar de voorraadpunten moeten tevens meegenomen worden.

Bepaal KOOP en levertijd.

Per PMC wordt nu bepaald waar het punt ligt dat het product over gaat van algemeen naar specifiek, of wel het KOOP. Bepaal vervolgens wat de levertijd is vanaf het KOOP tot aan de klant.

Analyseer en bepaal verbeterpunten.

De delen voor en na het KOOP kunnen nu geanalyseerd worden om vast te stellen of er verbeteringen aan te brengen  zijn in doorlooptijd. Dit gebeurt op de fysieke goederenstroom, maar tevens ook op de informatiestroom. Alle betrokken procesverantwoordelijke personen moeten hierbij aanwezig zijn.

Bevoegdheden.

Geef aan wie welke keuzes mag maken met betrekking tot de inrichting van het KOOP.

Resultaat van het model

Het resultaat van een juiste doorvoering ligt op diverse gebieden waarvan hier de belangrijkste weergegeven worden. 

1. De onderneming krijgt op deze wijze meer grip op het productieproces en de kosten. 
2. Productieverstoringen als spoedorders kunnen dan alleen nog van de verkopers komen en ontstaan niet door planningsproblemen.
3. Een belangrijk winstpunt kunnen de wachttijden zijn voor de verschillende bewerkingen. Wanneer deze ingekort kunnen worden, ontstaat er vaak al een snellere doorlooptijd.
4. Voorraden worden lager, ook tussenvoorraden.
5. Levertijd wordt korter.
6. Leverbetrouwbaarheid gaat omhoog.
7. Kosten gaan omlaag.

Aandachtsgebieden Klantordeontkoppelpunt

Het aanpassen van het klantorderontkoppelpunt kan niet zo maar plaatsvinden. Dit heeft veelal grote consequenties voor de gehele onderneming op alle gebieden. Levertijden, doorlooptijden, kosten, prijzen, machines aanpassen, andere hoeveelheden voorraden eindproducten en grondstoffen en hulpmaterialen om er een aantal te noemen. Management doet er verstandig aan hier een project met alle betrokkenen voor in te richten. 

Auteur: SJ. Hoekstra en J.H.J.M Romme

Jaar ontwikkeld: 1985 (herzien)

Literatuur

S.J. Hoekstra en J.H.J.M Romme(1985), Op weg naar integrale logistieke structuren (herziene druk) Kluwer bedrijfswetenschappen, Deventer, ISBN 9789026718663.

H.M. Visser en Ad van Goor (1994), Werken met logistiek, Wolters-Noordhoff B.V., Groningen, ISBN 9789020732238.